ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی یکی از شاخه های دندانپزشکی است که به نظارت، هدایت و تصحیح رشد و بلوغ دندانی - فکی می پردازد. 

ارتودنسی علاوه بر مزیت های زیبایی که در اثر ردیف کردن دندان ها برای فرد ایجاد می کند نقش مهمی در جلوگیری از بیماری های دندان و لثه دارند.

ارتودونتیست (متخصص ارتودنسی)

یک متخصص ارتودنسی رابطه کاری نزدیکی با متخصص دنداپزشکی کودکان و دندانپزشک عمومی دارد تا بتواند تغییرات مطوبی در لبخند یک فرد به وجود بیاورد.

لازم است بدانیم که اندازه و شکل فکین در افراد مختلف متفاوت است و دلیل کرودینگ (شلوغی) فک یا فاصله بی دندانی (دیاستم) در همه یکسان نیست.

مشخصات یک اکلوژن نرمال (تماس درست دندان ها و تراز دندانی) 

در یک اکلوژن نرمال دندان قوس منحنی را ایجاد کرده و تمام دندان ها بطور مناسب در جای خود قرار می گیرند.

دندان ها مولر یا همان آسیاب جزء اولین دندان های رویش یافته هستند لذا شکل اکلوژن آینده را مشخص می کنند.

چه کسانی نیازمند درمان ارتودنسی هستند؟

افرادی که دارای دندان های نامرتب، رابطه فکی نامتعادل، فواصل بین دندانی و یا کسانی که مشکلاتی در جویدن و صحبت کردن دارند نیازمند درمان ارتودنسی هستند.

- افرادی که مانند تصویر زیر دندان هایشان بطور نامرتب ، کج و یا با فاصله های زیاد رشد کرده است. 

- در افرادی فک بالا و پایین به درستی روی هم قرار نمی گیرند. مثلا در بعضی افراد قوس دندانی فک بالا جلو زده است و قوس دندانی فک پایین عقب تر قرار می گیرد که در  این حالت می گویند اورجت افزایش یافته است.  (یعنی فاصله افقی 6 دندان جلویی بالا از 6 تا دندان پایین).

در حالت دیگر فک پایین جلوتر از فک بالا قرار می گیرد و اورجت کاهش یافته و دندان های جلویی ممکن است نوک به نوک قرار بگیرند (مانند تصویر زیر).

مشکلات بایت مثل کراس بایت : در یک اکلوژن نرمال نصف تاج دندان های فک بالا در خارج از قوس دندانی فک پایین قرار می گیرند در مواردی که این حالت برعکس شود کراس بایت به وجود می آید. کراس بایت ممکن است در یک دندان و یا دندان های خلفی در یک طرف و یا همه دندان های خلفی رخ دهد.

مشکلاتی در صحبت کردن و یا بلع به دلیل موقعیت نامناسب دندان ها می باشد.

-  افرادی که دارای ناهنجاری های رشدی مشکلات مربوط به رشد دندان ها یا فک ها در کودکان و نوجوانان.

-  افرادی که دچار درد یا مفصل گیجگاهی - فکی هستند که ممکن است به دلیل نامرتبی دندان ها و فک ها ایجاد شود.

چه افرادی می توانند ارتودنسی انجام دهند؟

کودکان، نوجوانان و هم بزرگسالان می توانند در صورت نیاز، درمان ارتودنسی را انجام دهند.

 به جهت جلوگیری از بروز مشکلات در آینده و درمانی راحت تر بهتر است ارتودنسی در سنین پایین (در همان دوره کودکی) انجام شود. برای مثال در بعضی مواقع به دلیل روابط فکی نادرست در کنار درمان ارتودنسی نیاز به جراحی فک و صورت نیز می باشد اما در سنین پایین به دلیل اینکه رشد فک کامل نشده است می توان با گذاشتن دستگاه های ارتودنسی به روابط فکی دلخواه و مناسب رسید که این درمان از نظر هزینه هم مناسب تر و مقرون به صرفه تر است چرا که هزینه جراحی فک و صورت چندین برابر دستگاه های ارتودنسی می باشد.

از رایج ترین علل مال اکلوژن ( به حالتی گفته می شود که رابطه بین دندان های فک بالا و پایین به صورت طبیعی و بدون فشار روی هم قرار نگیرند)

- زود کشیدن دندان شیری

- کوچک بودن قوس فکی نسبت به دندان ها 

- اندازه یا شکل غیر معمول دندان ها 

رادیوگرافی های مورد نیاز برای ارتودنسی

1- پانورامیک یا همان opg

2- لترال سفالومتری : یک تصویر جانبی از نیمرخ جمجمه و صورت بیمار را نشان می دهد. برای نظارت بر رشد اسکلت مورد استفاده قرار می گیرد.

3- فتوگرافی : اولین و مهمترین کاری که توسط متخصص ارتودنسی براب فرد تجویز می شود فتوگرافی ارتودنسی است که توسط دوربین های عکاسی از صورت، دهان و دندان بیمار، از زوایای مختلف انجام می گیرد.  فتوگرافی قبل از شروع درمان و بعد از اتمام درمان ارتودنسی باید انجام شود.

مزایای ارتودنسی

 

- بهبود سلامت دهان و دندان 

- افزایش اعتماد به نفس 

- اصلاح طرح لبخند

- بهبود عملکرد دندان ها در جویدن و تکلم 

- پیشگیری از بیماری ها و آسیب به لثه و پوسیدگی دندان ها 

- درمان دندان های نهفته 

- کاهش خطر آسیب به فک 

- کاهش هزینه های درمانی در آینده

معایب ارتودنسی

 

- پوسیدگی دندان ها و بیماری های لثه در صورت عدم رعایت بهداشت حین درمان 

- تحلیل ریشه : بخشی از ریشه های دندان کوتاه می شوند. این موضوع در دراز مدت می تواند سبب لق شدن دندان ها شود.

- درد و ناراحتی : معمولا از ابتدای درمان و پس از هر بار تنظیم دستگاه ارتودنسی درد و ناراحتی در دندان ها و لثه ها طبیعی است. این درد موقتی می باشد. 

- مشکلات گفتاری : در ابتدا دستگاه های ارتودنسی می توانند سبب اختلال در در گفتار شوند که زمان و عادت فرد به دستگاه مشکل را برطرف خواهد کرد. 

- آسیب به بافت نرم دهان : ممکن است سیم های دستگته سبب خراش بافت نرم داخل دهان شوند. 

- بازگشت دندان ها به حالت اولیه : پس از پایان درمان ارتودنسی دندان ها تمایل دارند به حالت اولیه خود بازگردند پس استفاده از پلاک متحرک و یا ریتینر (پلاک ثابت) لازم است.

- هزینه : هزینه درمان ارتودنسی میتواند زیاد باشد و نیاز به پرداخت های مکرر در طول درمان دارد. 

به طور کلی ارتودنسی دو نوع است :

1-ارتودنسی ثابت

2- ارتودنسی متحرک

مزایای ارتودنسی متحرک

- قیمت آن ارزان است. 

- تنظیم آن ساده است.

- نیاز به وقت کمی دارد.

- در صورت ایجاد اشکال و آسیب دیدن می توان آن را در لابراتوار مطب تعمیر کرد.

معایب ارتودنسی متحرک

 حجیم بودن آن است که مدتی طول می کشد تا بیمار به آن عادت کند و تنها برای کودکان در سنین رشد کاربرد دارد که فقط برای نواقص جزئی کاربرد دارد.

این دستگاه های ارتودنسی شامل :

اجزاء : چندین جزء سیمی دارد که به وسیله یک پلیت آکریلی به هم متصل می شوند.

کلاسپها : از جنس سیم می باشند که با اتصال به تاج دندان ها دستگته ارتودنسی را در جای خود ثابت نگه می دارد و باعث ایجاد گیر می شود دندانپزشک کلاسپها را توسط دستگاه پلایر فعال می کند.

نکاتی که بیمار درباره پلاک متحرک باید بداند:

- باید در تمام اوقات (بجز هنگام غذا خوردن) از آن استفاده شود.

 

-پلاک باید هر روز با مسواک تمیز شود. 

- ممکن است در ابتدا مشکلاتی در صحبت کردن ایجاد کند که زود برطرف می شود و ممکن است هنگام فعال کردن پیچ یا کلاسپها، دندان ها کمی دچار درد شوند که پس از مدتی برطرف می شود. 

 

- در صورت ناراحت کننده بودن دستگاه و یا شکسته شدن و آسیب دیدن آن بیمار فورا به دندانپزشک مراجعه کند.

- غذاهای چسببنده به دستگاه ارتودنسی صدمه می زند.

- برای انجام معاینات حتما باید طبق گفته دندانپزشک، سر وقت مراجعه کنند. 

- نظم دستگاه های ارتودنسی بطور معمول 4 تا 6 هفته یکبار انجام می شود.

الاینر (ارتودنسی متحرک شفاف) چیست؟

یک روش ارتودنسی شفاف است که از پلاستیک شفاف و سفارشی  برای مرتب کردن دندان ها استفاده می کند. این روش شامل چندین مرحله است که به طور خلاصه شامل مشاوره، قالب گیری، طراحی، ساخت و استفاده از الاینر ها می شود.

 

 

در این روش از دندان اسکن دیجیتال یا قالب گیری بصورت دستی انجام می شود تا الاینر ها بصورت سفارشی ساخته شوند.

 

الاینر ها به دو دسته تقسیم می شوند : 

1- الاینر ثابت

2- الاینر متحرک

 الاینر های ثابت به دندان ها چسبانده می شوند و از جای خود تکان نمی خورند و الاینر های متحرک که بیمار می تواند در مواقع غذا خوردن آن را از داخل دهان خارج کند.

خوبی این نوع ارتودنسی این هست که مثل ارتودنسی ثابت که با سیم و براکت فلزی هست نمی شکند و به اندازه آن نیاز به مراجعه های کوتاه مدت به پزشک جهت چکاب ندارد.

کاربرد های الاینر دقیقا مشابه کاربرد های ارتودنسی ثابت است که گفته شد به جز اینکه الاینر برای درمان ناهنجاری های فکی خفیف تا متوسط کاربرد دارد.

مزایای الاینر

- نامرئی بودن آن کم جلب توجه کمتری می کند.

- باعث تحریک کمتری در دهان میشوند چراکه فلزی نیستند.

- حفظ بهداشت دهان و دندان با الاینر ها راحت تر است چرا که در ارتودنسی ثابت تکه و خرده های غذایی بین براکت ها و زیر کش های دور براکت باقی می ماند و تمیز کردن آن ها دشوار تر است.

- الاینر نیاز به تعداد جلسات کمتری نسبت به ارتودنسی ثابت دارد. 

 

- به دلیل متحرک بودنش این امکان را به بیمار می دهد که در مواقع لزوم مثل غذا خوردن و یا مسواک آن را از داخل دهان خارج کند. 

معایب الاینر 

هزینه بالای آن نسبت به ارتودنسی با براکت ها فلزی است. 

نیاز به همکاری بیشتر بیمار دارد چرا که استفاده منظم از الاینر ها ضروری است.

 

open bite ( اُپن بایت )

برخی از بیماران مکیدن انگشتان  یا شست خود را تا سن بالا، رمانی که دندان های شیری آن ها با دائمی آن ها جایگزین شده است ادامه می دهند.

ممکن است بر روی نیش و موقعیت دندان های قدامی تاثیر منفی بگذارند. 

درمان open bite ( اُپن بایت )

اگر بیمار کودک باشد، این امکان وجود دارد که یک دستگاه متحرک را برای فک بالا به او بدهیم

 

 

 

گر بیمار کودک باشد، این امکان وجود دارد که یک دستگاه متحرک را برای فک بالا به او بدهیم تا تمام وقت یا گاهی اوقات فقط هنگام خواب از آن استفاده کند. این پلاک دارای منافع ورود انگشت به دهان می شود. اسم این پلاک تانگ گارد است.

در بزرگسالان و یا کودکانی که رشد فک آنها تمام شده است با عمل جراحی می توان اوپن بایت را اصلاح نمود. جراح، فک بالا را در موقعیت جدید قرار می دهد و به کمک پیج و پلیت آن را در جای خود تثبیت می نماید.

DEEP BITE  (دیپ بایت)

در صورت وجود دیپ بایت دندان های قدامی فک بالا مقدار زیادی از دندان های قدامی فک پایین را می پوشانند و بدین ترتیب دندان های پایین تر کمتر از حد طبیعی دیده می شوند.

 

علل دیپ بایت

می تواند رشد بیش از حد دندان های قدامی فک بالا، رشد ناکافی دندان های خلفی و یا ترکیبی از هردو باشد.

درمان دیپ بایت

 

از یک پلاک متحرک در پشت دندان های قدامی بالا یا پایین یک پلان دارد، استفاده می شود تا دندان های قدامی فک پایین با آن برخورد کند و این کار مانع از رسیدن دندان های خلفی به یکدیگر می شود. 

همین امر باعث رشد دندان های خلفی به سمت یکدیگر می شود.

 

اجزاء دستگاه های ثابت ارتودنسی

یک سیم بصورت نیم دایره است که سرتا سر قوس فکی را در بر می گیرد.

برای مرتب کردن اولیه دندان ها ازآرچ وایر های قابل انعطاف استفاده می شود. ولی برای به حداقل رساندن حرکات ناخواسته با پیشرفت درمان، سیم های (آرچ وایرهای) سخت تر مورد نیاز می باشد.

براکت ها 

 

براکت های مختلفی داریم که به قسمتی از دندان که به سمت لپ قرار دارد چسبانده می شود.

براکت شفاف دیمون

براکت فلزی  

ارتودنسی دیمون

 این روش ارتودنسی که از براکت های خاصی به اسم دیمون استفاده می شود که به طور خودکار سیم ارتودنسی را به آن ها متصل می کنند،بدون نیاز به نوار های الاستیک یا کش ها سنتی.

 

این ویژگی باعث می شود که اصظحکاک کمتری بین براکت و سیم وجود داشته باشد، در نتیجه فشار کمتری به دندان ها وارد می شود و روند درمان معمولا راحت تر و سریع تر پیش می رود.

مزایای دیمون

- به دلیل اصطحکاک کمتر درد و ناراحتی کمتری در مقایسه با ارتودنسی با براکت فلزی انجام می شود.

- به دلیل طراحی خودکار این براکت نیاز به تنظیمات مکرر و تعویض کش ها کاهش می یابد و در نتیجه نیاز به مراجعه کمتری به مطب یا کلینیک دندان پزشکی دارد.

- در این روش طول درمان سریع تر می شود.

- تمیز کردن دندان ها در طول درمان ارتودنسی دیمون آسان تر است.

- براکت ها دیمون معمولا کوچکتر و کم رنگ تر از براکت های سنتی هستند و برخی از انواع آنها شفاف هم هستند که باعث می شود کمتر جلب توجه کنند. 

انواع ارتودنسی دیمون

فلزی : رایج ترین نوع و از جنس فلز است.

شفاف : از جنس سرامیک یا مواد شفاف دیگر ساخته شده است.

ممنون که در این مقاله همراه ما بودید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با ارتودنسی و انتخاب آسان و سریع بهترین کلینیک و یا مطب جهت انجام خدمات می توانید